Wincenty Byrski urodził się 26 grudnia 1870 r. Był najstarszym dzieckiem Ignacego i Magdaleny Byrskich.
W twórczości poety ważnym tematem były utwory poświęcone rodzicom, w szczególności matce. Poświęcił jej między innymi obszerny cykl 39 utworów pisanych regularnym 10-zgłoskowcem. Cykl jak i poszczególne jego części nie posiadają tytułów[1].
Marceli Olma tak charakteryzuje ten fragment twórczości Byrskiego[2]
(…) są one swoistą, nierzadko dialogizowaną, kroniką życia Wincentego Byrskiego od dzieciństwa do wieku dojrzałego (…) wszystkie utwory przedstawiają relacje autora z matką na tle szerszych kontaktów społecznych.
Cykl rozpoczyna się słowami „Matko moja!”
Zdjęcie matki Wincentego Byrskiego pochodzi ze zbiorów bratanicy poety Heleny Byrskiej-Giergiel z Krakowa. W marcu 2022 r. – wraz z innymi pamiątkami – przekazała je do zbiorów Izby Historycznej im. Adolfa Zubera w Kozach.
Matko moja! dziś po wielu latach
Jako żywa stajesz mi w pamięci,
Gdy się duszę jak w więziennych kratach,
Gdy naokół świat się inny kręci.
Matko moja! podchodzę ku Tobie
Pełen skruchy i pełen pokory;
Jako żywo, nie wiem o sposobie,
Jak Cię uczcić, zawsze czcić cię skory.
Ileż cudownych chwil przeżylim razem! –
Zawsze dla mnie niepomiernie czuła,
Byłaś mi najlepszym drogowskazem;
Dziś się myśl w zabłąkaniu tuła.
Idziesz do mnie tak słodka jak zawsze …
Chodź! najdroższe ucałuję ręce …
Wpatrzon w oczy Twoje najłaskawsze
Luźne oto powiastki Ci święcę.
[1] Cykl opublikowany został w monografii „Z dziejów parafii świętych Szymona i Judy w Kozach”, Kozy, 1998, s. 517-533, gdzie poszczególne wiersze są kolejno numerowane.
[2] Olma Marceli „Wokół języka poetyckiego Wincentego Byrskiego. Studia ze stylistyki i lingwistyki kulturowej”, Kraków 2021, s. 74; Olma Marceli, „Matka i ojciec w języku poetyckim Wincentego Byrskiego z Kóz” , „Małopolska. Regiony – Regionalizmy – Małe Ojczyzny”, t. XVI, 2014, s. 137-150.