Herman Czecz de Lindenwald (1854-1904), pochodzący ze spolonizowanej rodziny austriackiej, właściciel majątku w Kozach był inicjatorem budowy grobowca rodzinnego na koziańskim cmentarzu. Został on zaprojektowany i zbudowany przez Karola Korna z Bielska ok. 1890 roku. Do czasu zbudowania grobowca, ciała zmarłych właścicieli Kóz były grzebane koło wysokiego kamiennego krzyża, stojącego w pobliżu kostnicy, później przeniesiono je do krypty grobowca. Poświęcenia kaplicy dokonał biskup krakowski kardynał Albin Dunajewski.

Zachował się niezrealizowany plan kaplicy z 1889 roku, sporządzony przez Karola Korna, na zamówienie właścicieli koziańskiego majątku.

Niezrealizowany projekt kaplicy w Kozach. Fasada główna. „Fototeki” A. Zubera
Niezrealizowany projekt kaplicy w Kozach. Fasada boczna. „Fototeki” A. Zubera
Niezrealizowany projekt kaplicy w Kozach. Przekrój poprzeczny. „Fototeki” A. Zubera

W 1968 r. niszczejąca kaplica została wyremontowana staraniem parafii i ówczesnego proboszczem ks. Józefa Sanaka. Od tego czasu służyła jako dom przedpogrzebowy. W 1998 r. w kaplicy zainstalowano chłodnię do przechowywania zmarłych w formie katafalku. Mógł on jednocześnie pomieścić dwie trumny – „jedne zwłoki w specjalnej szufladzie wewnątrz katafalku, a drugie nad nimi w komorze z oszklonym wierzchem” (W. Skoczylas, Podbeskidzka wieś Kozy. Okres po drugiej wojnie światowej, Kozy 20132, s. 297).

Obecnie wykorzystywana jest jako miejsce odprawiania mszy 1 listopada. Właścicielem kaplicy Czeczów de Lindenwald w Kozach jest parafia rzymsko-katolicka pw. Szymona i Judy Tadeusza.

Kaplica wpisana została w 2022 r. do gminnej ewidencji zabytków (uchwała nr XLVII/334/22 Rady Gminy Kozy z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Kozy na lata 2022-2025”, Dz. U. Województwa Śląskiego z 29 grudnia 2022 r., poz. 8907, s. 67)

Foto Adolf Zuber „Fototeki”, połowa lat 60 XX wieku (przed remontem).

Widok kaplicy od strony wschodniej.
Foto Piotr Kokotkiewicz, poł. lat 80 XX w.
Ściany kaplicy zbudowane są z cegieł i otynkowane.
Foto M. Frączek, kwiecień 2024 r.
Widok kaplicy od strony zachodniej.
Foto Piotr Kokotkiewicz, poł. lat 80 XX w.
Na krawędzi ścian tzw. lizeny, czyli płaskie, pionowe pasy muru zewnętrznego występujące nieco z lica ścian.
Foto M. Frączek, czerwiec 2024 r.
Widok kaplicy od strony pólnocnej.
Foto Piotr Kokotkiewicz, poł. lat 80 XX w.
Kaplica od północy zamknięta jest półkolistą absydą.
Foto M. Frączek, czerwiec 2024 r.
Drewniane okno kaplicy.
Foto Piotr Kokotkiewicz, poł. lat 80 XX w.
Współczesne okna są plastikowe. W połowie wysokości ściany gzyms czyli pozioma listwa wystająca przed lico muru, którego rolą jest ochrona elewacji przed ściekającą wodą deszczową.
Foto M. Frączek, czerwiec 2024 r.
Otwór okienny w kamiennym fundamencie.
Foto Piotr Kokotkiewicz, poł. lat 80 XX w.
Foto M. Frączek, luty 2024 r.
Widok kaplicy Czeczów od południa.
Foto M. Frączek, czerwiec 2021 r.
Portal wejściowy z dwuskrzydłowymi, drewnianymi drzwiami.
Foto M. Frączek, luty 2024 r.
Element dekoracyjny, prawa strona drzwi. Foto M. Frączek, czerwiec 2024 r.

Kaplicę zdobi m. in. marmurowa płaskorzeźba umieszczona w portalu grobowca przedstawiająca kobiety u grobu Chrystusa. Została ona wykonana prawdopodobnie przez włoskiego kamieniarza Antonio Linassi’ego, który – wraz z innymi Włochami – zatrudniony był w końcu XIX wieku przy eksploatacji kamienia w Małych Kozach. Scena z płaskorzeźby nawiązuje do Nowego Testamentu i jest ilustracją wydarzenia mającego miejsce w Niedzielę Zmartwychwstania.

1 Po upływie szabatu Maria Magdalena, Maria, matka Jakuba, i Salome nakupiły wonności, żeby pójść namaścić Jezusa. 2 Wczesnym rankiem w pierwszy dzień tygodnia przyszły do grobu, gdy słońce wzeszło. 3 A mówiły między sobą: «Kto nam odsunie kamień od wejścia do grobu?» 4 Gdy jednak spojrzały, zauważyły, że kamień był już odsunięty, a był bardzo duży. 5 Weszły więc do grobu i ujrzały młodzieńca siedzącego po prawej stronie, ubranego w białą szatę; i bardzo się przestraszyły. 6 Lecz on rzekł do nich: «Nie bójcie się! Szukacie Jezusa z Nazaretu, ukrzyżowanego; powstał, nie ma Go tu. Oto miejsce, gdzie Go złożyli. (Mr. 16, 1-6)

W czasach Chrystusa kobieta bez mężczyzny (społeczeństwo patriarchalne) była bezsilna i bezradna, nie mogła uczestniczyć w życiu publicznym, jej rola była niewidoczna i niedoceniana przez wielu, prawie wszystkich. Ale to kobiety stały się pierwszymi świadkami Zmartwychwstania. Poruszone miłością, przyszły i jako pierwsze zobaczyły pusty grób.

Płaskorzeźba w górnej części portalu kaplicy Czeczów przedstawiająca scenę spotkania anioła z trzema Mariami przy grobie Jezusa.
Foto M. Frączek, październik 2007 r.
Ozdobne obramowanie tarczy herbowej – kartusz – koziańskiej rodziny Czecz de Lindenwald z łacińską sentencją SEMPER MELIOR („Zawsze lepszy”). Herb ten często używany był jako herb miejscowości – do 2004 r. czyli do przyjęcia przez Radę Gminy Kozy uchwały w sprawie ustanowienia wzoru herbu gminy.
Foto M. Frączek, październik 2007 r.

W podziemiach kaplicy pochowani zostali (zob. Grzegorz Hałat, Kaplica cmentarna rodziny Czeczów, „Wiadomości Koziańskie”, październik 2014, s. 8; Władysław Skoczylas, Zachowajmy pamięć o tych co odeszli do przeszłości, Kozy 2021, s. 171-177):

Karol Ignacy Czetsch de Lindenwald (1819-1869),
Maria Czecz c. Wilhelminy – zm. 1884,
Malwina Luisa z Humborgów Klucka (1834- 1887),
Berta Amelia z Humborgów Czetsch de Lindenwald (1831-1888),
Paula Sułkowska (1863- 1889),
Stanisław Aleksander Klucki (1826-1897),
Jan Stanisław Czecz de Lindenwald s. Wilhelminy – zm. 1903, data zgonu według Księgi zgonów parafii pw. św. Szymona i Judy Tadeusza w Kozach,
Herman Artur Czecz de Lindenwald (1856-1904), spolszczył nazwisko z „Czetsch” na „Czecz”,
Marian Herman Czecz de Lindenwald (1887-1933), data zgonu według Księgi zgonów parafii pw. św. Szymona i Judy Tadeusza w Kozach,
Henryk Jerzy Czecz de Lindenwald (1917-1944),
Stanisław Marian Czecz de Lindenwald (1916-1970),
Maria Berta Czecz-Tarnowska (1891-1985),
Maria (Marianna) Czecz (1926- 1989),
Stanisław Czecz (1949-2012), ostatni z rodu byłych właścicieli pałacu i majątku ziemskiego,
Anna Twardochleb-Czecz (1919-2020).

Foto M. Frączek, styczeń 2024 r.
Foto M. Frączek, kwiecień 2024 r.
Foto M. Frączek, maj 2024 r.
Foto M. Frączek, grudzień 2022 r.
Foto M. Frączek, czerwiec 2021 r.

Na kaplicę można spojrzeć i tak …

Piękna, zabytkowa kaplica, tablica informacyjna o Karolu Wojtyle, a obok … kubły na śmieci. Wydaje się, że nie potrafimy zadbać o zabytek jakim jest kaplica Czeczów. Czy tak powinno być? Może to wydać się komuś błahostką, ale czy ustawianie w pobliżu kaplicy kubłów na śmieci to nie jest lekceważenie i brak dbałości o estetykę otoczenia zabytku?

Nie mamy zbyt wielu zabytków w Kozach. Pojemniki na odpady cmentarne na pewno są potrzebne, ale czy na pewno obecne miejsce jest najlepsze?

Foto M. Frączek, maj 2024 r.

Dodaj komentarz